Birisi tanıdık bir yüze baktığında, beyninin burun, gözler, ağız, çene ve yanakları bir kimlikle eşleştirmesi yarım saniyeden daha kısa sürer.

Bu süper güç içgüdüsü çoğumuzda o kadar kolay oluşur ki, bunun hakkında düşünmeyiz bile. Ama herkesin bu yeteneğindeki kullanma lüksü yok. Bazı insanlar hayatları boyunca, tanıdık yüzlerin yabancı göründüğü ve yabancıların yüzlerinin cezbedici bir şekilde tanınabilir göründüğü, gelişimsel prosopagnozi olarak bilinen gizemli bir durumla mücadele etmektedir. Yüz körlüğü denen bir tip bozukluğu olan bazı kişiler kendilerini aynada bile göremezler.

Bugün, çoğu tahmin, dünya nüfusunun yüzde 2 ila 2,5’inin bu bilişsel bozukluğun bir biçimine sahip olduğunu gösteriyor ve yeni bir Harvard Üniversitesi araştırmasına göre, bu olay göründüğü kadar nadir değil. Durum son yıllarda medyanın daha fazla ilgisini çektiği için, daha fazla insan yüz körlüğü ile kişisel mücadelelerini ifade etmeye başladı.

Hastalıkla doğduklarına inananların yarısından fazlası, genel kabul görmüş teşhis standartlarını karşılamıyor. Bu daha hafif vakalar çalışmaya dahil edilmemiştir, ancak popülasyon düzeyinde belirgin bir şekilde görülmektedir. Harvard araştırmacıları, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki 3.100’den fazla yetişkin katılımcıya çeşitli yüz tanıma testleri ve anketleri verdiğinde, oldukça düşük puan alan bir grup bireyle karşılaştı.

Yüz körlüğü için hangi tanısal eşiklerin kullanıldığına bağlı olarak, yazarlar durumun yaygınlığının yüzde 0,13 ila 5,42 arasında değiştiğini saptadı.

Bugün, kişisel raporlar ve nesnel testlerin bir kombinasyonu da dahil olmak üzere en yaygın teşhis standartları oldukça katıdır. Harvard çalışmasında, bu katı eşik neredeyse yüzde 1’lik bir teşhisle sonuçlandı.

Bununla birlikte, ilginç bir şekilde, bu hasta grubu, yüz tanıma testlerinde mutlaka daha kötü performans göstermedi. Bu sıkı kriterlere göre prosopagnosia teşhisi konmayan bazı kişiler, aslında prosopagnosia teşhisi konanlardan daha kötü performans göstermiştir. Sonuçlar, otizm ve multipl skleroz gibi diğer birçok gelişimsel bozukluk gibi yüz körlüğünün de spektrumda olduğunu gösteriyor.

Genel olarak, Harvard araştırmacıları şiddetli prosopagnozisi olan 31 kişiyi ve hafif prosopagnozisi olan 72 kişiyi belirledi. Birlikte, bu toplam örneklem boyutunun yüzde 3’üne karşılık gelmiştir.

Nüfus düzeyine genişletildiğinde, bu, yüz körlüğüne sahip olabilecek yaklaşık 10 milyon Amerikalı ve milyonlarcası şu anda hariç tutulmaktadır. Harvard psikiyatristi Joseph Degutis, “Bu, birkaç düzeyde önemlidir” diye açıklıyor. “İlk olarak, çoğu araştırmacı çok katı teşhis kriterleri uyguladı ve günlük yaşamda önemli yüz tanıma sorunları olan birçok kişi yanlış bir şekilde prosopagnozi olmadığını bildirdi.”

Yüz körlüğü sorunu üzerinde çalışan bilim adamları bu parametreleri gevşetirse, yüz tanıma ile mücadele eden daha fazla insan yüz tanıma üzerinde çalışmaya devam edebilir. Ve bu daha hafif vakalar, daha şiddetli vakalarla birlikte çalışmaya dahil edilse de, genel hasta havuzunu önemli ölçüde değiştiriyor gibi görünmüyor.

Harvard araştırmacıları, “Bu, ayrı bir grup olmaktan ziyade bir süreklilik içinde var olan [gelişimsel prosopagnozi] için destek sağlıyor” diye yazıyor. “Bu bulgu, daha hafif tanı ölçütlerinin kullanılmasının incelenmekte olan bozukluğun doğasını ölçülebilir bir şekilde değiştirmediği iddiasına ön destek sağlıyor” diye ekliyorlar.

2022’nin sonlarında yayınlanan başka bir makale de benzer bir iddiada bulunuyor. Yazarlar, yüz körlüğü teşhisinin daha bütünleştirici olduğunu ve nihayetinde bu bozukluk hakkındaki sınırlı bilgimizi genişleteceğini savunuyorlar. Harvard bilim adamlarına göre, gelişimsel yüz körlüğü üzerine çalışanlar bundan böyle biri ciddi vakalar için, diğeri hafif vakalar için olmak üzere iki standartlaştırılmış bozukluk kullanmalıdır. En azından “mekanik olarak daha sağlam sınırlar belirleninceye kadar.” “Tanıyı genişletmek önemlidir, çünkü hafif bile olsa prosopagnozinin gerçekten nesnel kanıtlarına sahip olduğunuzu bilmek, günlük yaşam üzerindeki olumsuz etkiyi azaltmak için diğerleri gibi adımlar atmanıza yardımcı olabilir.

Yüz körlüğünün hafif formlarının bilişsel eğitim ve tedaviden daha fazla fayda sağlama olasılığı bile vardır. Bu vakaları düşünmenin zamanı çoktan geldi.