Bir zamanlar nadir görülen uzun ömürlü insanlar artık sıradanlaştı. Aslında, sayıları 1970’lerden bu yana her on yılda bir ikiye katlanan, dünyanın en hızlı büyüyen demografik grubudurlar. İnsanların ne kadar süre yaşayabileceği, uzun ve sağlıklı yaşamın nelerden oluştuğu sorusu her zaman merak konusu olmuştur.
Platon ve Aristoteles 2.300 yıldan daha uzun bir süre önce yaşlanma sürecini tartışmış ve yazmışlardır. Ancak olağanüstü uzun ömürlülüğün sırlarını anlamak kolay değildir. Amaç, genetik yatkınlık ile yaşam tarzı faktörleri arasındaki karmaşık etkileşimi ve bunların bireyin yaşamı boyunca nasıl etkileşime girdiğini çözmektir. GeroScience’da yayınlanan son çalışmamız, 90 yaşın üzerindeki kişilerde kolesterol ve glikoz düzeyleri de dahil olmak üzere bazı yaygın biyobelirteçleri tanımladı. Öte yandan Alzheimer hastalığına da göndermelerde bulunan araştırmacılar çeşitli nefes egzersizlerinin hastalıklara iyi geldiği bulgularına da rastlamaktadır.
Yeni doğanlar ve asırlık bebekler uzun süredir bilim adamlarının büyük ilgisini çekiyor çünkü onlar nasıl daha uzun yaşayacağımızı ve belki de nasıl daha sağlıklı yaşlanacağımızı anlamamıza yardımcı olabiliyorlar. Bugüne kadar asırlık insanlarla ilgili çalışmalar genellikle küçük ölçekte yürütülüyor ve seçilmiş bir gruba odaklanıyor; örneğin huzurevlerinde yaşayan asırlık kişiler hariç tutuluyor.
Kan Testleri Sonucu Elde Edilen Devasa Veri Seti
Çalışmamız, olağanüstü derecede uzun ömürlü bireylerin yaşam boyu biyobelirteç profillerini daha kısa ömürlü akranlarıyla karşılaştıran bugüne kadarki en büyük çalışmadır. 100 yaşına kadar yaşayan kişilerin biyobelirteç profillerini daha genç akranlarınınkilerle karşılaştırdık ve profiller ile bir yüzyıla kadar yaşama ihtimali arasındaki ilişkiyi inceledik.
Çalışmamız, Amoris kohortunun bir örneği olan, 64 ila 99 yaşları arasında tıbbi muayeneye tabi tutulan 44.000 İsveçlinin verilerini içeriyordu. Bu katılımcılar daha sonra İsveç kayıt verileri kullanılarak 35 yıl boyunca takip edildi. Bu insanlardan 1.224’ü yani %2,7’si 100 yaşına kadar yaşadı. Asırlıkların büyük çoğunluğu (%85) kadındı.
Çalışmaya inflamasyon, metabolizma, karaciğer ve böbrek fonksiyonu, potansiyel yetersiz beslenme ve anemi ile ilgili on iki kan biyobelirteci dahil edildi. Bunların hepsi daha önceki çalışmalarda yaşlanma veya ölümle ilişkilendirilmişti. Enflamasyonla ilişkili biyobelirteç, vücudun belirli gıdalar sindirildiğinde ürettiği atık ürün olan ürik asitti.
Ayrıca toplam kolesterol ve glukoz dahil olmak üzere metabolik durum ve fonksiyonla ilişkili belirteçlerin yanı sıra alanin aminotransferaz (Alate), aspartat aminotransferaz (Asat), albümin, gama-glutamiltransferaz (GGT) ve karaciğer fonksiyonuyla ilişkili belirteçleri de inceledik. alkalin fosfataz (Alp) ve laktat dehidrojenaz (LD). Ayrıca böbrek fonksiyonuyla ilişkili olan kreatinine ve anemiyle ilişkili olan demir ve toplam demir bağlama kapasitesine (TIBC) de baktık. Son olarak beslenmeyle ilgili bir biyobelirteç olan albümini de inceledik.
Sonuçlar
Genel olarak 100. yaş günlerine kadar yaşayanların 60 yaşından itibaren daha düşük glikoz, kreatinin ve ürik asit düzeylerine sahip olma eğiliminde olduklarını bulduk. Çoğu biyobelirteç için medyan değerler, asırlık ve asırlık insanlar arasında önemli ölçüde farklılık göstermese de, asırlık insanlar arasında aşırı yüksek veya düşük değerler nadiren gözlemlendi. Örneğin, çok az asırlık insan hayata glikoz düzeyi 6,5’un üzerinde veya kreatinin düzeyi 125’in üzerinde olarak başladı.
Birçok biyobelirteç için hem asırlık hem de asırlık kişilerde klinik kılavuzlarda normal kabul edilen aralığın dışında değerler vardı. Bunun nedeni muhtemelen bu önerilerin daha genç ve sağlıklı bir nüfusa dayanmasıdır. Hangi biyobelirteçlerin 100 yaşına kadar yaşama olasılığıyla ilişkili olduğunu incelerken, 12 biyobelirtecin ikisi (alate ve albümin) dışında hepsinin 100 yaşına kadar hayatta kalma olasılığıyla ilişkili olduğunu bulduk. Bu yaş, cinsiyet ve hastalık yükü kontrol edildikten sonra bile geçerliydi. Toplam kolesterol ve demir düzeyleri en düşük olan beş gruptaki kişilerin, daha yüksek düzeydeki kişilere kıyasla 100 yaşına kadar yaşama olasılıkları daha düşüktü.
Bu arada, daha yüksek düzeyde glikoz, kreatinin, ürik asit ve karaciğer fonksiyon belirteçlerine sahip kişilerin daha uzun yaşama şansı da azalıyor. Mutlak sayılarda, bazı biyobelirteçler arasındaki farklar oldukça küçükken, diğerleri için farklar biraz daha büyüktü.
Örneğin ürik asit için mutlak fark yüzde 2,5 puandı. Bu, en düşük ürik asit düzeyine sahip gruptaki kişilerin 100 yaşına kadar yaşama şansının %4 olduğu, en yüksek ürik asit düzeyine sahip gruptakilerin ise 100 yaşına kadar yaşama şansının yalnızca %1,5 olduğu anlamına geliyor.
Bulduğumuz farklılıklar genel olarak küçük olsa da metabolik sağlık, beslenme ve olağanüstü uzun ömür arasında olası bir bağlantı olduğunu gösteriyor. Ancak çalışma, biyobelirteç değerlerinden hangi yaşam tarzı faktörlerinin veya genlerin sorumlu olduğuna ilişkin herhangi bir sonuca varılmasına izin vermiyor. Ancak diyet ve alkol tüketimi gibi faktörlerin rol oynadığı varsayılabilir.
Yaşlandıkça böbrek ve karaciğer fonksiyonunuzun yanı sıra glikoz ve ürik asit seviyenizi de izlemek muhtemelen iyi bir fikirdir. Ancak bir noktada şansın olağandışı bir yaşa ulaşmada rol oynaması muhtemeldir. Ancak biyobelirteçlerdeki farklılıkların ölümden çok önce gözlemlenebilmesi, genlerin ve yaşam tarzının da rol oynayabileceğini gösteriyor. Karin Modig, Karolinska Institutet Epidemiyoloji Bölümünde Doçent olarak devam etmektedir.
Ancak çalışma, biyobelirteç değerlerinden hangi yaşam tarzı faktörlerinin veya genlerin sorumlu olduğuna ilişkin herhangi bir sonuca varılmasına izin vermiyor. Ancak diyet ve alkol tüketimi gibi faktörlerin rol oynadığı varsayılabilir. Yaşlandıkça böbrek ve karaciğer fonksiyonunuzun yanı sıra glikoz ve ürik asit seviyenizi de izlemek muhtemelen iyi bir fikirdir.
Ancak bir noktada şansın olağandışı bir yaşa ulaşmada rol oynaması muhtemeldir. Ancak biyobelirteçlerdeki farklılıkların ölümden çok önce gözlemlenebilmesi, genlerin ve yaşam tarzının da rol oynayabileceğini gösteriyor.
Bu yazı The Conversation adresinden derlenmiştir.