Her burun deliğinin kendine özgü koku alma duyusu vardır, Yeni bir çalışma, kokuları nasıl algıladığımızın, burun deliğimizden hangisinin en güçlü kokuyu yakaladığına bağlı olarak değişebileceğini buldu. Farklı kokuları soluduklarında 10 kişinin beyin aktivitesini gözlemleyerek, çalışma yazarları her burun geçişinin bağımsız olarak tepki verdiğini bulmuşlardır, bu da iki burun deliğinin belirli bir kokuya nasıl tepki verdiği konusunda küçük bir fark olabileceği anlamına gelmektedir.

Önceki çalışmalar, kemirgenlerin iki burun deliği arasındaki koku konsantrasyonunda bir fark bularak koku kaynağını nasıl bulduklarını göstermiştir. Bununla birlikte, şimdiye kadar, insan burnunun kokuları tek bir uyaran olarak mı yoksa iki ayrı sinyal olarak mı kodladığı belli değildi.

Çalışma için, çalışma yazarları, nöbetlerinin sinirsel kökenini lokalize etmek için intrakraniyal derinlik elektrotları eklenmiş on epilepsi hastasını işe aldılar. Araştırmacılar bu cihazları başka bir amaç için kullandılar: Katılımcıların koku alma testine katıldıklarında beynin koku alma korteks aktivitesini kaydettiler.

Deney sırasında, her burun deliğine pipetlerden giren muz, kahve ve okaliptüs aromaları kokulara sunuldu. Bu kokuların testler sırasında kokuların yoğunluğunun sabit kalmasını sağlamak için bir fotoiyonizasyon detektörü kullanılarak sol, sağ veya her iki burun deliğine enjekte edildiğinde beyin aktivitesi ölçüldü.

İlginçtir ki, her iki burun deliğinden gelen kokular aynı anda beyinde iki farklı süreci tetikler: sağ burun deliği sağ yarımkürenin koku alma korteksine sinyaller gönderir ve sol burun deliği sol yarıküreyi harekete geçirir. Bu iki sinyal tamamen aynı değildi, bu da her burun deliğinin benzersiz bir deneyime neden olduğunu düşündürmektedir. Farklı bozukluklarda ise sinüzit adı verilen düzensiz ağrılar gözükmektedir.

Her burun deliği aynı kokuyu ayrı ayrı algıladığında, aktivitenin doğası benzerdi, ancak aynı değildi. Çalışmanın yazarları, “İki burun deliğinden gelen koku bilgisinin birincil olfaktör kortekste geçici olarak ayrıldığını gösteriyoruz” diye yazıyor.

Olayların sırasını kırarak, belirli bir burun deliğine giren kokunun beynin karşılık gelen yarıküresinde bir reaksiyonu nasıl tetiklediğini, karşı yarıkürenin sadece yaklaşık yarım saniye sonra nasıl aktive edildiğini açıklarlar. Araştırmacılara göre, bu yerleşik koku, insanların kemirgenlerin yaptığı gibi kokunun kaynağını belirlemelerine yardımcı olabilir.

“Bu sonuçlar, sesleri lokalize etmek için zaman içinde kulak içi farklılıkları kullanan işitsel sisteme benzer bir insan koku sisteminin, burun deliklerinden gelen kokuları karşılaştırmak ve kokunun tek bir nefes içinde hızlı bir şekilde lokalizasyonunu sağlamak için böyle bir kodlama şemasını uygulayıp uygulayamayacağı sorusunu gündeme getirmektedir”.

Bu yazı Current Biology adresinden derlenmiştir.