Çıpa, bir finansal aracın bilinmeyen bir değerinin değerlendirilmesi veya tahmin edilmesi için referans olarak, bir teminatın satın alma bedeli gibi alakasız bilgilerin kullanılmasıdır. Çıpa (veya çapa), bir ülkenin ekonomisine ilişkin alınacak kararlarda atıf yapılan makroekonomik rakamlardır.
Bir gemi demiri atılan yere sabitlenir ve sürüklenmez; Ekonomide, iş dünyasının beklentilerini yönetmek ve piyasa belirsizliğini ortadan kaldırmak için merkez bankaları tarafından farklı “çapalar” kullanılabilir. Döviz kuru, enflasyon, büyüme oranları veya faiz oranları “çapa” olarak kullanılabilir. Bağlantıyı “hedefleme” olarak da kullanabiliriz.
Çıpa, bir psikolojik kriter kullanımının piyasa katılımcısının karar verme sürecinde orantısız olarak yüksek bir ağırlık taşıdığı bir davranışsal yanlılıktır. Bu kavram, duyguların ve diğer dış etkenlerin ekonomik tercihleri nasıl etkilediğini inceleyen davranışsal finans alanının bir parçasıdır.
Yatırım bağlamında, ankrajın bir sonucu, Çıpa yanlılığı olan piyasa katılımcılarının, gerçeğe uygun değer tahminlerini temelden ziyade orijinal fiyatına bağladıkları için değer kaybeden yatırımları tutma eğiliminde olmalarıdır. Sonuç olarak, piyasa katılımcıları, yatırımın satın alma fiyatına geri döneceği umuduyla yatırım yaparak daha fazla risk üstlenirler . Piyasa katılımcıları genellikle çapalarının kusurlu olduğunun farkındadır ve sonraki bilgi ve analizleri yansıtacak düzenlemeler yapmaya çalışırlar. Ancak, bu düzenlemeler genellikle orijinal çapaların önyargılarını yansıtan sonuçlar doğurmaktadır.
Bir takas yanlılığı, bir finansal analist veya yatırımcı gibi finansal piyasa katılımcısının, düşük değerli bir yatırımın satın alınması ya da değer düşüklüğü olan bir yatırımın satılması gibi sağlam bir finansal kararı reddetmesine neden olabilir . Ankraj yanlılığı, aynı zamanda, bir yatırımcının, düşük değerli bir yatırımın göz ardı edilmesi ya da değer düşüklüğüne sahip bir yatırımın tutulması gibi ideal finansal kararlardan daha azını elde etmesi ile sonuçlanabilir. Satış hacimleri ve emtia fiyatları gibi nakit tahmin girişlerinden nakit akışı ve güvenlik fiyatları gibi nihai çıktıya kadar, finansal karar alma sürecinde herhangi bir yerde Çıpa yanlılığı bulunabilir.
Çıpa, değerleme katları gibi göreli metriklerle mevcut olabilir. Menkul kıymet fiyatlarını değerlendirmek için birden fazla ödeme kuralını kullanan piyasa katılımcıları, bir güvenliğin kazanç büyümesi için daha büyük bir potansiyele sahip olduğuna dair kanıtları görmezden geldiklerinde demir attığını göstermektedir.
Merkez Bankası’nın öncelikli hedefi fiyat istikrarını sağlamaktır, TCMB bu amaç için bir enflasyon hedefi hedeflemekte ve bu hedef doğrultusunda politikalar geliştirmektedir. Bu uygulamada enflasyonun kendisi çapa olarak kullanılmıştır. Fiyat istikrarı, döviz kuru veya faiz çapası kullanılarak da elde edilebilir:
Döviz kuru çapa, bir ülke para biriminin düşük enflasyona sahip başka bir ülkeye endekslenmesidir. Özetle, sabit döviz kuru rejimi yerel para birimi ve döviz kuru arasındaki paritedür. Merkez Bankası döviz kurunu kullanarak döviz kuru ile ilgili bir taahhütte bulunur.
Faiz Çıpası Merkez Bankası, bir faiz hedefi belirleyerek ekonomideki üretim seviyesini kontrol etmeyi ve böylece enflasyon hedefine uygun olarak üretim ve harcama düzeyini karşılamayı hedeflemektedir.
Çapa uygulamalarındaki en önemli faktör, para otoritesine (merkez bankası) olan güvendir. Merkez bankası güvenilmez olduğunda, çapa olarak kullanılan değerler ekonomide beklenen etkiyi yaratamaz.
Bir hedefe ulaşmak için gerekli olan mutlak tarihsel değerler ve değerler gibi bazı çapalar yatırım hedeflerine zarar verebilir ve birçok analist yatırımcıları bu tip çapaları reddetmeye teşvik eder. Piyasa katılımcıları, bilgi yüklemesi ortamında oluşan karmaşıklık ve belirsizlikle uğraşırken, diğer çapalar yardımcı olabilir. Piyasa katılımcıları ankrajın arkasındaki faktörleri tanımlayarak ve varsayımları ölçülebilir verilerle değiştirerek Çıpa yanlılığına karşı koyabilirler.