Albert Einstein dahi ile eşanlamlı hale geldi, ancak o da herkes gibi kendi nitelikleri ve kusurları olan bir adamdı. Yaptığı hatanın ciddiyeti göreceli diyebiliriz. Ve herkes gibi o da yanılmıştı. En büyük fizikçi için, onun en büyük bilimsel hatası bugün ele aldığımız hata olmayabilir.
Kendi deyimiyle en büyük hatası evreni durdurmaya çalışmaktı.Dünyaya bakış açısı, onu, yanlış düzeltmiş olsa bile, denklemlerini düzeltmeye itti. Yine de bu düzeltme, insanlığın evreni anlamasına yardımcı olmak için geri döndü. Ama en baştan başlayalım. 1915’te Einstein, özel göreliliğin ötesine geçen genel görelilik kuramını yayınladı. Devam filmlerine gelince, onu yalnızca Paddington 2 geçebilir. Bu, kapsamlı bir yerçekimi teorisi haline geldi ve sadece bizim evrenimizi değil, bizimkinden çok farklı evrenleri de açıklıyor. Ancak evrenimiz için geliştirdiği yerçekimi tanımında, en azından kendi bakış açısından, bir sorun vardı. Einstein ve zamanın bilim insanlarının çoğu, evrenin durağan olduğuna inanıyorlardı: Evren her zaman böyleydi ve hiç değişmemişti, en azından büyük ölçekte. Samanyolu her zaman olduğu gibi olmuştur ve hiçbir şey bunu değiştiremez. Ama küçük galaksimizi ölümsüz kılmak için sayıları birleştirdiğinizde garip bir şey oluyor. Her şey aynı yerde son bulur ve bir kara deliğe çöker – denklemlerden de çıkan ama gözlemlenmemiş bir şey. Samanyolu çökmez. Felsefi çatışmayı çözmek için Einstein, denkleme ek bir parametre ekledi: kozmolojik sabit. Artık kozmolojik sabitin, her şeyin bir tekilliğe çökmediği gerçeği dışında hiçbir gözlemsel gerekçesi yoktu. Ancak fizikte, bir şeyin gözlemlenmeden önce var olduğunu varsaymak alışılmadık bir durum değildir. Yani var olmayabilecek bir şeyle ilgili fiziksel bir parametre mi icat ettiniz? Yapılacak en iyi şey önerilere ve düzeltmelere açık olmak olabilir. Sorun şu ki, kendisine sorulduğunda Einstein çok hassastı. Hem Einstein’ın kendi teorisinin hem de gözlemlerinin bu fikirle çelişmeye başladığını göstererek -her zaman hatalı bir şekilde- eleştirdi ve bilim adamlarını sık sık aşağıladı. Yirmi yıl boyunca, fikir birliği ezici bir çoğunlukla ona karşıydı, bu yüzden “en büyük hatası” olarak adlandırdığı kozmolojik sabiti terk etmeye karar verdi.Ancak hikayenin son bir dönüşü var. 1998’de astronomlar evrenin genişlemesinin hızlandığını keşfettiler. Zaman kavramı, izafiyet teorisi de yine aynı aklın gizemidir. Gizemli görünmez dalgalanmaya “karanlık enerji” denir. Bilin bakalım bunu genel görelilik denkleminde tanımlamanın en iyi yolu nedir? Kozmolojik sabit kavramı! Einstein’ın sahip olduğu şey değil, ama yine de. Belki karanlık enerji farklı çıkacak ve denklemler değişecek, ancak en büyük hata, hataların keşfe açılan kapı olduğu fikrini içeriyor.
Bu yazı Big Think adresinden derlenmiştir.