Form, ifade ve noktalama özelliklerine şekil veren kelimelerin toplamında “metin” denilmektedir. (TDK, Türkçe Sözlük) Metin, sözcük cümleleri, paragraf ve paragrafların birleşimi ile oluşturulan bir sistemidir. İfadeler ve paragraflar bir metin oluşturduğunda kelimeler rast gele bir araya gelemez. Bu form temelinde, mantıksal ve semantik bir oluşum vardır. Sözcük cümlesi ve paragraflar, topluluğun bir metin olmasının iki temel kriteridir: uyum ve uyum.
İçerik anlatım: Başka bir deyişle, metni oluşturan metinlerin dilbilgisi kurallarına uygundur. Entegral eksiklik, konu – yüklem uyumsuzluğu gibi kusurların, tümleç ilkesine uymadığını ve metnin anlam ilkesine karşı kurulduğunu göstermektedir.
Tutarlılık: Metni oluşturan kelime veya deyim, tutarlı ve tutarlı anlamlıdır. Gereksiz veya yanlış kelimelerin kullanılması, tutarlılık ilkesinin takip edilmediğini gösterir.
Bağlam: Sözcük, fonem ya da cümle seviyesindeki birimlerin, kullandıkları yere göre farklı anlamlar kazandığı bir bağlamdır.
Gurup Metinler
Metinler iki gruba ayrılır: manzum ve mensur. Görüşlerden oluşan yazı biçimi (mısra) “manzum” olarak adlandırılır ve düzyazıdan oluşan yazının biçimi “mensur” olarak adlandırılır. Ayrıca metinler, amaçlarına ve gerçekle ilgili yazım işlevlerine göre sanatsal metinlere ve eğitim metinlerine ayrılmıştır.
Öğreticiler: Metinler kelimelerin gerçek anlamını açıklamaya, bilgiyi açıklamalarına, kullanmalarına veya herhangi bir şeyi açıklamalarına dayanır.
Sanatsal Metinler: Görüntü ve kelime sanatlarının yardımıyla, sezgi belli bir duyguyu yükseltmek amacıyla yazılmış bir metindir.
Edebi Metin ve Özellikleri
Edebiyat, gerçekliğin tam tersi bir dünyada folklorun özelliklerini ve niteliklerini seslendirir. Edebiyatın bu temel özelliklerinden yola çıkarak edebi metinlerin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
Bu bir öğreti değil, bir sanat etkinliği ve ana amacı güzelliktir.
Yazma çağının özelliklerini ve gerçeklerini kullanarak, kurgusal bir yapı ortaya çıkarır.
Edebi metinlerde, alıntı yapılmadığı gibi, yazarın duygularına, düşüncelerine ve hayal gücüne göre farklı şekillerde aktarılır.
Edebi metinlerde ele alınan kişi veya olay o zamana özgü değildir.
Edebi metinler bir “yapı”, yani metnin çerçevesidir. Belli bir tema işlenmektedir.
Edebî metinlerde dilin sanatsal (şiirsel) dil işlevi kullanılır.
Kelimelerin anlamları, çağrışımları ve duyguları hedef alır.
Edebi metinler, onu okuyan kişiye göre farklı anlamlara sahip olabilirler, fakat aynı zamanda, her okunduğunda aynı kişide farklı anlamlar anlamına da gelebilirler.